Category: Blog Article

Categories
Blog Article

දරුවෙකු බිහි කිරීමෙන් අනතුරුව ඇතිවන මානසික සංකූලතා

postpartum depression

දරුවෙකු බිහි කිරීමෙන් අනතුරුව ඇතිවන මානසික සංකූලතා

Shares
Post Views: 7,037

ඔබගේ ජීවිතය තුළ ඇතිවන මානසික ගැටළු පිළිබඳ නිශ්චිත ස්වරූපයක් නැත. ආසියානු සමාජයේ විවාහ ජීවිතය තුළ බොහෝ වගකීම් ප්‍රමාණයක් කර දරන්නේ ගැහැණිය යි. එය ක්‍රමයෙන් මුහුකුරා ගොසින් මේ වන විට ඇය මුදල් ඉපයීමේ කාර්ය භාරයට උර දෙමින් සිටි යි. මෙවන් වූ තත්වයක් තුළ දරුවෙකු බිහි කිරීමට මාස නවයක කාලයක් ශරීරයෙන් සූදානම් වීම, තම වගකීම් සහ කාර්යභාරයන් නොපිරිහෙලා ඉටු කිරීම මෙන් ම සිය විවාහ ජීවිතය පවත්වා ගැනීමට සැමියාට ආදරණීය බිරිඳක් වීම යන සිද්ධීන් හි මානසික අරගලයන් කිරීමට සිදු වෙයි. මෙබඳු තත්වයක් ‘ බේබි බ්ලූස් -Baby Blues ‘ හෝ පසු ප්‍රසව විශාදමය තත්වය – ( Postpartum Depression ) ඇති වීමට මග සලසවයි.

දරු ප්‍රසූතියකින් අනතුරුව මවක් ඉතාමත් විඩාබර තත්වයකට පත් වේ. බොහෝ අවස්ථාවල දරු ප්‍රසූතියට පසුව විඳි අත්දැකීම් හේතුවෙන් මෙන් ම සාමාන්‍යය ජීවිතයක සිට වගකීම් සහගත ජීවිතයකට ගමන් කිරීම වැනි කරුණු හේතු කොට ගෙන යම් ස්ත්‍රීයක් මානසික ව්‍යාකූල තත්වයකට පත්ව සිටිය හැකිය. බොහෝ අවස්ථාවල,

  • තමන්ට අවශ්‍යය ආකාරයේ ප්‍රමාණවත් නින්දක් නොලැබීම
  • දරුවා බිහි කිරීමේ දී සිදු කළ සැත්කම් සහ ප්‍රසූතියේ දී මතු වූ වේදනාවන්
  • දරු ප්‍රසූතිය සිදු කිරීමේ දී ලද අත්දැකීම් සිහි වීමේදී ඇති වන කම්පනයන්
  • දරුවා සම්බන්ධයෙන් මතු වන වගකීම්
  • ගර්භනී කාලයේ දී සහ දරුවා බිහි කිරීමෙන් අනතුරුව ශරීරයේ සිදු වන හෝර්මෝන වෙනස්කම්

වැනි හේතු නිසා ඇති වන කම්පනය බේබි බ්ලූස් තත්වයන් මතු වීමට හේතු වෙයි

දරුවා ලැබීමෙන් අනතුරුව තමන්ගේ සිතුවිලි තුළ නිතර ඇතිවන දුක, බිය, කාංසාව මෙන් ම මානසික ආතතිමය තත්වයන් බේබි බ්ලූස් තත්වයන් ලෙස හඳුන්වයි. බොහෝ කාන්තාවන්ට සිය දරු ප්‍රසූතියෙන් පසුව සති එකත් දෙකත් අතර කාලයේ දී මෙම තත්වය පවතින අතර පසුව එය සුව වී යයි. දරු ප්‍රසූතියකින් අනතුරුව බොහෝ මවුවරුන් 80% පමණ දෙනා තමන්ගේ ප්‍රසව වේදනාව සමගින් මතු වන දුක, දරු ප්‍රසූතියකින් පසුව පලමු දින 15 තුළ අත්විඳිනු ඇත. මෙම බේබි බ්ලූස් අවධිය මෘදු සංක්‍රාන්තික අවස්ථාවක් ලෙස හඳුන්වයි. බොහෝ විට එය වෛද්‍යය උපදෙස්වලින් තොරව සුව විය හැකි ය. කාන්තාවක් තුළ දරුවෙකු වෙනුවෙන් සිදු වන කායික සහ මානසික, හෝර්මෝන වෙනස්කම් මෙන් ම දරු ප්‍රසූතියෙන් අනතුරුව ශරීරය යථා තත්වයට පත් වීම අතර දෝලනය වීම මෙයට හේතු වෙයි. නමුත් මෙම බේබි බ්ලූස් තත්වය ඔබගේ දෛනික කාර්යයන්ට බාධා නොකරයි. එනම් බේබි බ්ලූස් යනු ඔබව නැවත සකස් කිරීමේ සංක්‍රාන්තික තත්වයකි.

 නමුත් යම් කිසි කාන්තාවක් දිගින් දිගටම මෙවැනි සිතුවිලි සමගින් මානසික ව්‍යාකූලත්වයකට පත්ව සිටිනවා නම් එම තත්වය පසු ප්‍රසව විශාදමය තත්වය යටතට ගැනෙයි ( Postpartum Depression )

මොකක්ද මේ පසු ප්‍රසව විශාදය?

මෙය මානසික අවපීඩණයෙ දරුණු අවස්ථාවන් ඇති කළ හැකි විශාදමය තත්වයකි. යම් අයෙකු සිය දරුවා බිහි කිරීමෙන් අනතුරුව ගත වන සති තුනක් සහ හතරක් අතර කාලය මෙන් ම වසරක් ගත වන තෙක් මෙම පසු ප්‍රසව විශාද තත්වය ඇති විය හැකි ය. තම දරුවා කෙරෙහි ආදරය, සෙනෙහස ඇති නොවීම මෙහි ප්‍රධාන ලක්ෂණය වන අතර එම වරදකාරී හැඟීම හේතුවෙන් පශ්චාත්තාපයට පත් වීම මෙම රෝගයේ ස්වභාවය යි. පසු ප්‍රසව විශාදමය තත්වය ඇති වීමට මූලික හේතු ගණනාවක් ඇත. එනම්,

  • ඔබගේ පවුලේ හෝ පවුල් ඉතිහාසය ගත් විට විශාදය, මානසික ආතතිය වැනි රෝග ලක්ෂණ පැවතී තිබීම
  • පසු ප්‍රසව ආතතිය
  • මවු කිරි දීමේ දුෂ්කරතා
  • දරුවෙක් බිහි කිරීම පිළිබඳව පෙර සැලසුමක් නොමැතිව අනපේක්ෂිතව සිදු වූ ගැබ් ගැනීම්
  • දිගු කාලයක් තිස්සේ මත්පැන්, මත්ද්‍රව්‍යය පානයට යොමු වීම
  • රැකියාව අහිමි වීම වැනි ගැටලු හේතුවෙන් ඇති වන ආර්ථික අපහසුතා
  • තම ස්වාමිපුරුෂයාගෙන් හෝ පවුලේ වෙනත් අයගෙන් දරුවා රැක බලා ගැනීම වෙනුවෙන් ප්‍රමාණවත් සහය නොලැබීම

යනාදී තත්වයන් පසු ප්‍රසව විශාදමය තත්වය ඇති වීමට හේතු වෙයි.

මෙම මානසික ව්‍යාකූලතාවය හේතුවෙන් දරුවාට හානි කරන සිතුවිලි පවා ඇති වීමට හැකි වෙයි. ප්‍රමාණවත් නින්දක් නොමැතිව නිරන්තරයෙන් සිය දරුවා පිළිබඳ බිය ජනක සිතුවිලි ඇති කර ගන්නා මෙම මවුවරුන් සියදිවි නසා ගැනීමේ තත්වයකට වුව ද පත් විය හැකි ය. බොහෝ විට මෙම පසු ප්‍රසව විශාදමය තත්වයට හේතු වන කාන්තාවන් අතර ගබ්සාවක් කළ හෝ අනපේක්ෂිතව සිය දරුවා ගබ්සා වූ කාන්තාවන් දැකිය හැකිය. ඇතැම් අවස්ථාවල දී මෙම තත්වය පියවරුන් තුළ වුව ද දැකිය හැකි ය.

බොහෝ අවස්ථාවන්හි දී මෙම පසු ප්‍රසව විශාදමය තත්වය සති තුනත් හයත් අතර කාලයේ දී සුව වන බව අසන්නට ලැබුණත් එහි රෝග ලක්ෂණවල බරපතලකම අනුව සුව වීමට කාලයක් ගත විය හැකිය. එසේම පසු ප්‍රසව විශාදය පිලිබඳ ප්‍රචලිත අසත්‍යයක් නම්, එම මවුවරුන්ගේ දරුවන් උපතේ දී බර අඩු වී ඉපදීම යන කරුණ යි. එය ප්‍රායෝගික නොවන නමුත් ඔබ දුකින් කල් ගත කිරීම ඔබේ කලලයට බලපාන අතර එම හේතුවෙන් නොමේරු දරු උපතක් ඇති විය හැකි ය.

අපගේ ශරීරවල සිදු වන හෝර්මෝනවල විපර්යාසයන් අපට තනිව පාලනය කළ නොහැකි ය. මෙම මානසික තත්වය මැඩ පවත්වා ගැනීම ඔබ විසින් කල්පනාකාරීව සිදු කළ යුතුය. නිදසුනක් ලෙස,

ඔබගේ ස්වාමි පුරුෂයා සහ ඔබ අතර ඇති සම්බන්ධයට මෙම පසු ප්‍රසව විශාදමය තත්වය තදින්ම බලපෑ හැකිය. ඔබ නිරන්තරයෙන් හුදකලාව සිටිමින් සහකරු ප්‍රතික්ෂේප කිරීම ඔබ දෙදෙනාගේ සම්බන්ධයට අහිතකර ලෙස බලපෑ හැකි ය.

මෙම පසු ප්‍රසව විශාදමය තත්වය කාන්තාවක් තමන්ගේ දෙවන හෝ තෙවන දරුවා බිහි කිරීමෙන් අනතුරුව වුව ද මතු විය හැකි අතර, මෙබඳු තත්වයක දී ඔබගේ අනෙකුත් දරුවන්ට ද සිය මවගේ ස්නේහය අහිමි වී යා හැකි ය. පසු ප්‍රසව විශාදය දරුවන්ගේ චිත්තවේග වර්ධනයට දිගු කාලීනව බලපෑම් කළ හැකි බව වෛද්‍යය අදහසයි.

එසේම , බොහෝ ස්ත්‍රීන් විවාහයට පෙර සිටම සැමියාගේ ඥාතීන් සම්බන්ධව තද පිළිවෙතක් අනුගමනය කිරීම දැකිය හැකිය. නමුත් තමන්ට උපකාර කරන ඥාතීන් හිත මිතුරන් ගෙන් ඈත් වෙමින් තමන්ට තනිව පවුල් ජීවිතයක් ගෙන යා නොහැකි බව සිහි තබා ගන්න. ඔවුන් සමග සමගියෙන් කටයුතු කරන්න.

මෙම් තත්වය සුව කර ගත හැක්කේ කෙසේද?

 දරු උපතකින් සති දෙකකට පමණ පසුවත් ඔබට සහනයක් නොදැනෙන්නේ නම්, වෛද්‍යයවරයෙකු වෙත යොමු වන්න. නමුත්, ඔබට මෙම රෝගයෙන් පූර්ණ සුවය ලබා ගැනීමට නම් වෛද්‍යයවරයාට අවංක විය යුතු ය. මන්ද මෙම පසු ප්‍රසව විශාදමය තත්වය ඔබගේ මොළයට පමණක් නොව ඔබගේ මුළු ශරීරයටම බලපෑම් ඇති කරන බැවින් ය.

 ලෝක සෞඛ්‍යය සංවිධානය දක්වන ආකාරයට මෙම පසු ප්‍රසව විශාදය සුව කරන ප්‍රතිකර්ම පිළිබඳව නිවැරැදි පර්යේෂණ සිදු කර ඇත. ඒ අතරින්

  • ‍ඊස්ට්‍රජන් චිකිත්සාව
  • සම්බාහන චිකිත්සාව
  • දීප්තිමත් ආලෝක චිකිත්සාව
  • විද්‍යුත් විච්ජේදන චිකිත්සාව

හඳුන්වා දී ඇත. මෙම විද්‍යුත් විච්ජේදන චිකිත්සක ක්‍රමය දැඩි මානසික අවපීඩණයෙන් පෙළෙන ගැබිණි කාන්තාවන්ට හඳුන්වා දී ඇත. එසේම,

  • ඖෂධ ලබා දීම
  • නිවැරදි උපදේශන වෙත යොමු කිරීම
  • ව්‍යායාමවල නිරත වීම
  • මනස සන්සුන්ව තබා ගැනීමට භාවනා ක්‍රම ප්‍රගුණ කිරීම

ප්‍රධාන තැනක් ගනි යි.

මවක් වීම, වගකීම් දැරීම, ජීවිතයේ ඉදිරියට යන විට ඇති වන ගල් මුල් යන සියල්ල අප සියලු දෙනාටම පොදු ධර්මතාවය කි. ජීවිතය අනපේක්ෂිත සිදුවීම් රැසක් සමගින් ඉදිරියට ගලා යයි. නමුත්, ඔබ, මම, අප සියලු දෙනාගේ ගමනාන්තය තීරණය වන්නේ අප ඒවාට දක්වන ප්‍රතිචාර මතයි. දරුවෙකු බිහි කිරීමෙන් ඔබට නව ජීවියෙකු ලෝකයට දායාද කළ හැකිය. නෙල්සන් මැන්ඩෙලා, ස්ටීව් ජොබ්ස්, වංගරි මාතායි, මලාලා යූසෆ්සායි, ග්‍රේටා තුන්බර්ග්, වැනි වටිනා දරුවන් මේ ලොවට බිහි වීමේ වටිනාකම හේතුවෙන් ලෝකය ධනාත්මක  මාවතකට යොමු විය. ජීවිතයේ සියලු වේදනාවන් ධනාත්මක ලෙස දකින්න. එවිට සියල්ල ඔබට සුබථල ගෙන එනු ඇත.

මෙවන් අවස්ථාවක දී මානසික වෛද්‍යවරයෙකුගේ සහය ඉතාමත් වැදගත් වන අතර oDoc සේවාව පැය විසිහතරේම ඔබ වෙනුවෙන් ක්‍රියාත්මක වෙයි. නිවසේ සිට වෛද්‍යවරයා සමග සම්බන්ධ වීමට තිබෙන පහසුකම හේතුවෙන් ඔබගේ පුද්ගලිකත්වය ද ආරක්ෂාකාරී වනු ඇත.

ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ

  • Postpartum Depression : Literature Review of Risk Factors and Interventions, WHO
  • පශ්චාත් කාලීන අවපාතයේ වර්ග මොනවාද ?, ReoVeme
  • වැදූ ගෙයි සන්නිය නැත්නම් පසු ප්‍රසව විශාදය කියන්නේ මොකක්ද , Baby and Me
  • පශ්චාත් ප්‍රසව මානසික අවපීඩණය : මිනිසුන් තවමත් විශ්වාස කරන මෝඩ මිත්‍යාවන් පහක්, මා අසල සෞඛ්‍යය සම්පන්න ආහාර
  • පශ්චාත් ප්‍රසව අවපාතය, අද මවුවරු
  • පශ්චාත් ප්‍රසව මනෝ චිකිත්සාව : එය සමග කටයුතු කළ යුතු ආකාරය දැනගැනීමට එය දැන සිටීම, Emergency live
  • පසු ප්‍රසව ආතතිය කොපමණ කාලයක් තියනවාද?එය අවම කරගත හැකිද ? ,Hadakari.com
Shares
Post Views: 7,037

Similar Articles...

Endometriosis

අප්‍රේල් 4, 2022

Endometriosis No woman looks forward to “that time of the month.” Dealing with nausea, stomach cramps, mood swings, back pains and fatigue, all whilst facing

Read More »

Channel a doctor in just three taps

දැන්ම oDoc ඩවුන්ලෝඩ් කරන්න

oDoc ඩවුන්ලෝඩ්

Back to oDoc Blog

Categories
Blog Article

We Need To Stop Saying Breastfeeding Is “Easy”

breastfeeding is hard

We Need To Stop Saying Breastfeeding Is “Easy”

And focus on supporting mothers instead

Nicole Parakrama | BSc Hons Molecular Cell Biology, UCL (UK) | 14th August 2021 |
Shares
Post Views: 3,544
Just recently, we all tuned in to watch the Olympic Games held in Tokyo. We admired the beautiful performances of the athletes, and we acknowledged and celebrated all the sacrifices, hard work and preparation that led up to that day.
breastfeeding

What if we viewed breastfeeding the same way?

What if instead of glorifying only the ‘highlights reel’ of breastfeeding, we all agree that breastfeeding needs education, preparation and hard work to get through the first few weeks. What if we supported and empowered mothers on this journey filled with sacrifices and challenges and collectively took responsibility for it? What if we celebrated them loudly and genuinely when they achieved their goals?

The recently concluded ‘World Breastfeeding Week’ was triggering for a lot of mothers. For many women, any mention of breastfeeding brings back feelings of pain, anxiety and a lack of support. It serves as a reminder of the guilt and shame that they felt for stopping breastfeeding, the feeling that their bodies weren’t doing what they were meant to do.

Changing the Messaging

A Sri Lankan mum recently told me:

“Breastfeeding is hard… everyone tells you how painful labour is and how difficult pregnancy is, but no one tells you how hard breastfeeding is! All you see are images of moms with babies on their breasts and they make it look like it’s the easiest thing!”

Amy Brown, Professor of Child Public Health, Swansea University says: “When we gloss over the realities of breastfeeding, women feel unprepared for what it’s really like. If we tell women to expect easy, and they hit a hurdle, they may think they’re doing something wrong. . Women then end up depressed, blaming themselves, thinking they didn’t try hard enough because after all, isn’t breastfeeding easy?”

Without swinging towards ONLY the positive or the negative, perhaps the good, the bad and the ugly all need to be portrayed together. We need to find a balance.

So what are the benefits of breastfeeding?

  • We sometimes refer to breastmilk as “liquid gold”! Mums often joke that breastmilk is the cure for nearly everything:baby acne, sore eyes, heat rash,eczema and healing our cracked and sore nipples.
  • The composition of breastmilk is biochemically and nutritionally complete, giving numerous long term and immunological advantages.. It protects from infections, diarrhoea, UTIs, and chronic diseases like diabetes, childhood cancers, obesity, inflammatory bowel disease, asthma and allergies. In preterm babies, it reduces the risk of sepsis and necrotising enterocolitis (NEC).
  • For mothers, it has been proven to reduce the risk of hypercholesterolaemia, diabetes, hypertension, cardiovascular disease, as well as reduce the incidence of breast and ovarian cancer and osteoporosis. It stabilises endometriosis and confers partial contraception.
  • The process of breastfeeding stimulates the release of oxytocin, the bonding chemical. Babies don’t only breastfeed to eat, but also to help themselves settle: it provides them comfort and helps them regulate their emotions.
  • From a practical standpoint, breastfeeding is free and convenient! No stumbling around in the dark to boil water and prepare a bottle! Your baby has access to fresh milk straight from the source.

OK, I’m convinced of the benefits. Now hit me with the challenges of breastfeeding!

Here in Sri Lanka, we are seeing a rise of an ‘Instagram mum brigade’ who raise awareness on issues surrounding motherhood whilst sharing experiences and building community. They are finding their voices and being the support that they wished they had as new mums.

One of these Instagram mothers, Ameena (IG handle @raisingimaan) – expresses the challenges of breastfeeding so beautifully in a recent post. She said:

“Breastfeeding isn’t simply putting a breast into a baby’s mouth and transferring milk. It is SO MUCH more than that. And women pay for it with a unique currency of time, commitment, energy, mental and physical health, as well as bodily autonomy. That’s a massive price to pay. And to tell women that it’s all on themselves alone to manage. Frankly, it’s quite a raw deal”.

sore nipples
  • The first few weeks of breastfeeding, in particular, require a considerable investment of time. It IS time consuming, and new mothers can feel that all they do in the early days is feed!
  • In addition, the breastfeeding technique can take a bit of practice to get right. Mums need to experiment with different holds and find solutions for attachment and positioning issues.
  • There are potential physiological challenges, such as sore/cracked nipples, breast engorgement, blocked ducts, and mastitis/abscess which mums may have to navigate.
  • Feeling like there is not enough milk can be a significant challenge for many mothers in their breastfeeding journeys. However, as I have written about in a previous article, this is mostly a perception issue. In as many as 95% of cases, it is easily surmountable with the proper support.

How important is it to have a supportive community?

I cannot stress enough the huge role a supportive community plays in successful outcomes for breastfeeding. In “the fourth trimester”, women adjust to being mothers just as much as their babies adapt to life outside the womb. This postnatal period seems to be universally defined as 40 days.

Kimberly Ann Johnson, author of the book “The Fourth Trimester” says:
“Everything that a new baby needs, a new mom needs. So you know a new baby needs swaddling, you know a new baby needs a constant food source, you know a new baby needs eye contact, you know a new baby needs soothing. That’s everything a new mom needs.”

But the best way of caring for a breastfed baby is to care for their mother. Feed her, love her, support her by taking care of other stuff. Do housework, run errands, look after older children. The same goes for supporting women who are bottle feeding.

How can we as a society make breastfeeding easier for mothers?

As a society we can further encourage breastfeeding mothers when it comes to feeding in public. Public bathrooms are not acceptable places to feed infants! Establishments can train their staff on how to respond compassionately to a mother whose infant needs to feed, and to take a step further to provide a private space in which to do this, if required. Far too often this is left to the discretion of the staff, and so mothers have mixed experiences. Just one negative experience can be a huge setback to a mother’s breastfeeding journey, making her feel that she has to stop breastfeeding in order to leave the house and ‘have a life’.

Alongside all of this, the government MUST step up and make things easier for new families. In 2018, a significant amendment to the Shop and Office Act was passed in Sri Lanka which mandated the “provision of nursing intervals for nursing mothers” (previously only mandated in the state sector, although sometimes practiced informally in the private sector). This means that working mothers are now entitled to 2 paid feeding breaks of 1 hour per working day until their child is 1 year old.

This is a significant step forward – however longer, better paid leave for both mothers and fathers, as per the Swedish model, would do wonders for the well-being of the whole family, and in increasing breastfeeding figures.

If you are a new mum and are having trouble breastfeeding, you can speak to a doctor on oDoc. You can video call them from your home, baby in hand, even while breastfeeding! You can download the app here.

HOW I BECAME ‘THE MILK COACH’

When my first child was born, I was quite unprepared for what lay ahead. Particularly when it came to breastfeeding… I was naïvely expectant that I could just place him onto my chest, and let nature take its course. What a surprise I was in for! Cracked nipples from sub-optimal positioning, and my milk taking its own sweet time to come in, led to terrible pain. This pain became excruciating when my son developed oral thrush which travelled into my milk ducts. Fortunately, thanks to a lot of research and some wise mummy friends, I was able to power through the awful first few months. Most crucially, I was able to advocate for myself with health professionals, when the ‘system’ didn’t really support me.

This birthed a passion to counsel, support and advocate for my fellow Sri Lankan mums. To this end I am working to add to a science background (in Molecular Cell Biology) with an accreditation by La Leche League International (LLLI). My heart is to help YOU to achieve your breastfeeding goals – whether that is one week, one month, six months, or even a year and beyond.

Join the conversation, follow @themilkcoach on Instagram or Facebook.

Shares
Post Views: 3,544

Similar Articles...

Endometriosis

අප්‍රේල් 4, 2022

Endometriosis No woman looks forward to “that time of the month.” Dealing with nausea, stomach cramps, mood swings, back pains and fatigue, all whilst facing

Read More »

Channel a doctor in just three taps

දැන්ම oDoc ඩවුන්ලෝඩ් කරන්න

oDoc ඩවුන්ලෝඩ්

Back to oDoc Blog

Categories
Blog Article

අලුත් අම්මලාට තියන ප්‍රශ්න

Thumbnail with title and image on a mother with her infant

අලුත් අම්මලාට තියන ප්‍රශ්න

Shares
Post Views: 6,520

 

පුංචි දරුවෙකු මෙලොව එළිය දැකීමෙන් අනතුරුව සාමාන්‍යය සමාජයට මුහුණ දෙන තෙක් ම දෙමාපියන් බොහෝ අවධානයෙන් කටයුතු කරයි. දරුවා තුළ පෙන්වන කුඩා වෙනස්කම් පවා දෙමාපියන් වේදනාවට පත් කරනු ඇත. මෙම ලිපිය රචනා කිරීමේ දී අලුත් මවුවරුන් දහතුන් දෙනෙකුගේ සහය ලබා ගත් අතර බොහෝ මවුවරුන් වේදනාවට පත් වීම පිළිබඳව නිශ්චිත හේතුවක් ද නොතිබිණි.

‘ අනේ මන්දා ළමයා ලෙඩ වුණා කියන්නෙම මගේ මුළු ලෝකෙම කඩා වැටුණා වගෙයි. සමහර වෙලාවට ළමයා මදුරුවෙක් කනවා දැක්කත් මම ගොඩාක් කලබල වෙනවා’

 ඉහත ඇත්තේ මවුවරුන් තමන්ගේ දරුවන් පිළිබඳව දක්වන සෙනෙහසේ සුළු පැතිකඩකි. මෙම ලිපිය මගින් අලුත් මවකට දරුවා සම්බන්ධයෙන් ඇති වන බොහෝ ගැටලුවලට විසඳුම් ලබා දෙනු ඇත.

මගේ පැටියා නිතරම අඬන්නේ ඇයි ? 

පුංචි කිරි දරුවෙකු නිවසට ගෙනා පසු ලාංකික අපි චාරිත්‍රයක් ලෙස ‘බාලගිරි දෝෂය අද නොවේ හෙට’ යන දැන්වීම නිවසට ඇතුළු වන තැනත් නිවසින් පිට වන තැනත් දර්ශනය වන ආකාරයෙන් සඳහන් කරන්නෙමු.  නමුත් කිරි දරුවෙකුගේ හැඬීම සිදු වන්නේ මිථ්‍යා විශ්වාසයන් නිසා නොවේ. ඔබ අලුත් මවක් නම් කල් යත්ම දරුවාගේ සියලු හැසිරීම් තුළින් පවසන ඕනෑ එපාකම් තේරුම් ගත හැකි මට්ටමකට පැමිණෙයි. එතෙක් ඔබේ දරුවාගේ හැඬීමට හේතු විය හැකි ලක්ෂණ කිහිපයක් නම් මෙසේය,

  • නිවසේ පිරිස වැඩි වීම නිසා පරිසරය කලබලකාරී වීම
  • කුඩා දරුවාට බඩගිනි දැනීම
  • නිදිමත, තෙහෙට්ටුව හෝ පාළු ස්වභාවයක් දරුවාට දැනීම
  • මළ මූත්‍රා පිට වුණ අවස්ථාවන්වල
  • බබා නාවන අවස්ථාවන්වල
  • නින්දෙන් අවදි වූ විට
  • මව, පියා හෝ දරුවාට සමීප කිසිවෙක් ළඟ නොමැති අවස්ථාවන්වල

 මේ ආදී විවිධ හේතු කුඩා දරුවෙකු ගේ හැඬීමට හේතු විය හැකිය.

නමුත් පුංචි දරුවෙකුගේ එකම සන්නිවේදන මාර්ගය හැඬීමයි. ඇතැම් විට මාස නවයක් කුස තුළ සිට නව පරිසරයකට පැමිණි විට එම තත්වයට අනුවර්තනය වීමේ දී ටික දිනක් යන තුරු ඔවුන් කඳුළු සලයි. දරුවාගේ සංවේදී බව සහ අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ ආකාරයක් ලෙසට හැඬීම ගත හැකිය.

චූටි බබා වමනේ දැමීම

පුංචි බිළිඳා ඉපදී පලමු මාස කිහිපය තුළ ඔවුන් ගන්නා සියලු දේවල් වමනය කිරීමට පෙළඹෙයි. එයට හේතු වන්නේ කුඩා දරුවාගේ උදරය සහ උගුර සම්බන්ධ වන නාලයට අදාළ කපාටය වර්ධනය වී නොමැති වීමයි. අලුත උපන් බිළිඳුන් වමනය කිරීමට හේතු විය හැකි කරුණු කිහිපයක් දැක්විය හැකිය.

  • ආහාර දිරවීමේ අපහසුතා
  • දරුවා අධිකව හැඬීම
  • දරුවාට කැස්ස ඇති වීම
  • සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව
  • කන ආශ්‍රිතව ඇති වන ආසාදන
  • ආහාර මගින් ඇති වන ආසාත්මිකතා
  • මුත්‍රා ආසාදන
  • වාහනවල ගමන් කිරීමේදී ඇති වන වමනය

නමුත් දෙමාපියන් වශයෙන් ඔබ නිරතුරුව තම දරුවාගේ වමනය ස්වභාවය පිළිබඳව අවධානය යොමු කළ යුතු අතර දරුවාගේ වමනය සම්බන්ධයෙන් අනතුරුදායක අවස්ථා හතරක් අපට ඔබේ අවධානය වෙනුවෙන් ඉදිරිපත් කළ හැකිය.

  • දරුවාගේ වමනය වේගවත් වීම ( වමනය කහ පාට හෝ කොළ පාට තත්වයක් ගන්නේ නම් එය Volvulus තත්වයක් විය හැකිය )
  • දරුවා පැය අටක කාලයක් මුත්‍රා නොකිරීම
  • රතු පැහැති ජෙලි ස්වභාවයෙන් යුතු මලපහ පිට කිරීම ( මෙම තත්වය දරුවාට Intussusception නම් තත්වයක් නිසා ඇතිවීමට ඉඩ ඇත )
  • කුඩා දරුවා නිල් පැහැයක් ගැනීම

චූටියට ගුඩුස් යවන්නේ කොහොමද ?

 

චූටි පැටියට ගුඩුස් ගියේ නැත්නම් අම්මලා ඉන්නේ ගොඩාක් සිත් තැවුලෙන්. නමුත් මවුකිරි දීමේ දී නිවැරදිව බබාගේ කට පියයුරට සම්බන්ධ කර ගන්නවා නම්, මවුකිරි දීමේ දී අනුගමනය කළ යුතු නිවැරදි පියවරයන් ඔබ සිදු කරනවා නම් ගුඩුස් යැවීම අනිවාර්ය නැත.

නමුත් මෙම ඉරියව්ව අපේ මව්වරු සියයට සියයක් නිවැරදි ආකාරයෙන් අනුගමනය කරනවාද? යන ගැටලුව මත දරුවාට ගුඩුස් යවන ආකාරය පිළිබඳව නිසි අවබෝධයක් තිබිය යුතුය.

මෙම ගුඩුස් යැවීමේ වාසිය නම් ඊළග කිරි වේලට චූටි පැටියාගේ බණ්ඩිය සූදානම් කිරීම යි.  

  • පැරණිතම ඉරියව්ව නම් පුංචි පැටියාව රූපයේ සඳහන් පරිදි කරට ඔසවා ගැනීම. මෙසේ ඔසවා ගැනීමේ දී පුංචි බබාගේ උදරය මවගේ උරහිසට තද වෙයි. නමුත් බබගේ මුහුණ නොපෙනෙන නිසා මෙම ඉරියව්ව භාවිත කිරීමට මවුවරු බිය වෙයි
  • නමුත් ඉතාමත් සරල සහ පහසු ඉරියව්වක් ලෙස මේ දෙවන ඉරියව්ව හැඳින්විය හැකිය. පුංචි බබාව ඉන්දවා ඇඟට හේත්තු කරගෙන මවගේ අත බබාගේ බණ්ඩිය උඩින් තබා සුළැගිල්ලෙන් බබාගේ ආමාශයට පුංචි තෙරපුමක් දිය හැකිය. මෙම ක්‍රමය මගින් බබා අඬන අවස්ථාවන්හි දී නලවා ගන්නට පහසු වෙයි.
  • තෙවන ඉරියව්ව තමයි බබාව දණහිස උඩින් තබා දරුවාගේ මුහුණ තමන්ගේ අත උඩ තබා ගනිමින් බබාගේ පිට පෙදෙස අතගෑම. එවිට කටින් හෝ ගුඳ මාර්ගයෙන් බබාගේ ගුඩුස් පිට වෙයි. 

“බබා කිරි බීලා අමාරුවෙන් නිදි කරවගත්තට පස්සේ බබාව නින්දෙන් ඇහැරවලා ගුඩුස් යවන්න ඕනද?”

 කියන දෙය ගොඩාක් අම්මලාට තියන ප්‍රශ්නයක්. නමුත් ඔබ දුක් වෙන්න අවශ්‍යය නැත. බබාව පැත්තකට හරවා කොට්ටයක් තබන එක එවන් අවස්ථාවක වැදගත් වෙයි. පසුව බබා අවදි වීමෙන් අනතුරුව ඔබට ගුඩුස් යැවීම සිදු කළ හැකිය.

බබාගේ පෙකිනියෙන් රුධිර වහනය වෙන්නේ ඇයි ?

මෙම තත්වය බොහෝ විට බිළිඳු ගැහැනු දරුවන් අතර දැකිය හැකි තත්වයකි. නමුත් මෙය සාමාන්‍යය තත්වයක් ලෙස සලකා නොසිටින්න. මන්ද පෙකිනියෙන් රුධිරය වහනය වීම වෙනත් හේතුන් නිසා ද ඇති විය හැකි තත්වයකි. ඇතැම් විට කුඩා දරුවාට එමගින් විෂබීජ පවා ඇතුළු  විය හැකිය.

කොච්චර උත්සහ කළත් මගේ බබා දොයියන්නේ නැත්තේ ඇයි ?

 මෙම තත්වය බොහෝ මවුවරුන්ව වෙහෙසට පත් කරන දෙයකි. කුඩා දරුවෙකු නිදි කරවීම සිතන අයුරින් පහසු කටයුත්තක් නොවෙයි. ඇතැම්විට මව, පියා යන දෙදෙනාම මෙම තත්වය හේතුවෙන් මානසිකව පීඩනයට ලක් වීමට පවා ඉඩ  ඇත. දරුවාගේ නින්ද කාල සටහනකට අනුව කලමනාකරණය කිරීම ඔබ විසින් සිදු කළ යුතුය. රාත්‍රියේ එක් වේලාවකට දරුවෙකු නිදි කිරීමට හුරු කරවීම මගින් එම දරුවා මධ්‍යම රාත්‍රියේ දී අවදි වී හඬා වැටීම සිදු කරන්නේ කලාතුරකින් ය. බොහෝ විට කුඩා දරුවන් ඉතා පුංචි ශබ්ධයකට වුව ද සංවේදී වෙයි.

මෙම කුඩා දරුවන්ගේ නින්ද සම්බන්ධයෙන් බොහෝ බටහිර රටවල මවුවරුන් අනුගමනය කරන සූදුරු ප්‍රතිකාර ක්‍රමවේදය දරුවාගේ නින්දට පමණක් නොව ආහාරජීරණ පද්ධතියට පවා විශාල රුකුලක් ලබා දෙයි. ඒ සඳහා

  • සූදුරු ඇට පහක්
  • මහදුරු ඇට පහක්
  • එනසල් ඇට තුනක්
  • කුරුඳු පොතු කැබැල්ලක්

 භාවිත කරයි. මෙම ද්‍රව්‍යයන් දමා කුඩා කොට්ට උරයක් ආකාරයේ පොට්ටනියක් සකසා ගන්නා අතර එය තොටිල්ලේ හෝ බබා නිදාගන්නා ඇඳේ සිව් කොණේ එල්ලා තැබීමක් සිදු කරයි. බටහිර රටවල අදහසට අනුව දරුවාට ඇතිවන විශබීජ, ක්ෂුද්‍රජීවීන් සම්බන්ධ ගැටලු මෙන් ම බොහෝ බෝ වන රෝගයන්ගෙන් වන හානීන් මෙමගින් වලක්වා ගත හැකි ය.

එසේම අපේ මවුවරුන් අතීතයේ දී කුඩා පෙරුම්කායම් කැබැල්ලක් මාස තුනක් පමණ වන බිලිඳු දරුවාගේ පාදයේ ගැටගසයි. පෙරුම්කායම් යනු ඉතාමත් හොඳ විශබීජ නාශකයකි. බෝ වන රෝගවලින් ආරක්ෂා වීමට අතීතයේ පටන් මිනිසුන් පෙරුම්කායම් භාවිත කරන ලදී.

තවද දෙහි කොළ, පැඟිරි ලෙලි වියලා, කුඩා පොට්ටනියක් ආකාරයෙන් සාදා දරුවා නිදා ගන්නා තොටිල්ල හෝ ඒ ආසන්නයේ තැබීමට මවුවරු පෙළඹෙයි. මෙම ඖෂධ ඉතා වටිනා විෂබීජ නාශක හෙයින් කුඩා දරුවාව කායික සහ මානසික සුවයට ලක් වනු ඇත. මෙයට අමතරව

  • දරුවා නින්දට යන අවස්ථාවේ ශබ්ද ඇති කිරීමෙන් වැළකීම
  • රාත්‍රියට මද ආලෝක තත්වයක් සහිත ස්ථානයක දරුවා නිදි කිරීම

 සිදු කළ හැකිය.

බබාගේ ලිංගේන්ද්‍රය විශාලව පෙනීම

පුංචි පිරිමි දරුවෙකුගේ ලිංගේන්ද්‍රය ඉපදුණ ගමන් විශාලත්වයෙන් ‍යුතු ස්වභාවයක් ගැනීම සාමාන්‍යය තත්වයකි.  උපතේදී සිදු වන හෝමෝන වෙනස්කම් හේතුවෙන් මෙසේ සිදු වෙයි. ඇතැම් අවස්ථාවන්වල දී ලිංගේන්ද්‍රය ඉදිමුණු ස්වභාවයක් දක්නට ලැබීම ජලය පිරීම නිසා ඇති වන තත්වයක් විය හැකිය. දරුවෙකු ඉපදීමෙන් මාස හයක් පමණ කාලයක් ගත වන තුරු ශිෂ්ණය කුඩා බවින් යුතු වෙයි.

එසේම මුල් මාස කිහිපය තුළ කුඩා දරුවන්ගේ ලිංගේන්ද්‍රය ඉතාමත් මෘදු සබන් විශේෂයක් භාවිතයෙන් පිරිසිදු කිරීමට කටයුතු කරන්න

චූටි බබාගේ සම ගැලවී යාම සහ සම රළු වීම

දරුවෙකු කුසේ සිටින කාලය තුළ පිටත පරිසරයට අවශ්‍ය ආකාරයෙන් වර්ධනය නොවෙයි. එනම් දරුවන්ගේ පිට සම වර්ධනය වන්නේ උපතින් අනතුරුවයි. කුස තුළ දරුවා වැඩෙන විට  කුඩා පටලයක් දරුවාගේ සමේ ආරක්ෂාවට වර්ධනය වන අතර සම යථා තත්වයට පත් වීම සෙමින් සිදු වෙයි

බබාගේ හිසේ හැඩය පැතලි ස්වභාවයක් ගැනීම

බොහෝවිට සාමාන්‍යය දරු ප්‍රසූතියකින් අනතුරුව කුඩා දරුවෙකු ගේ හිසෙහි හැඩයේ යම් වෙනසක් දැකිය හැකිය. නමුත් කල් යත්ම එම ස්වභාවය සාමාන්‍යය තත්වයට පත් වෙයි. සිසේරියන් සැත්කමකින් බිහි වූ දරුවන් අතර මෙම තත්වයන් දකින්නට නැත.

චූටි බබාගේ මුහුණ පුරා රතු පාට බිබිලි මතු වීම

මෙම තත්වය බිලිඳු කුරුලෑ තත්වය ලෙස හඳුන්වයි. මවගේ හෝමෝන දරුවාගේ ශරීරයේ තිබීම මෙයට හේතුවක් ලෙස පැවසෙයි. නමුත් දරුවාගේ රෙදි සේදීමේදී ඉතා මෘදු  සේදුම්කාරක භාවිත කිරීම, කුඩා දරුවාව නිරන්තර පිරිසිදුව තබා ගැනීම මේ තත්වය මග හරවා ගැනීමට සිදු කළ හැකි විසඳුම් වේ.

නව ජීවියෙකු පරිසරයට අනුවර්තනය කිරීමේ කාර්යය ඉතා බැරෑරුම් මෙන්ම වගකීම් සහගත තත්වයකි. දරුවෙකු රෝගී තත්වයට පත් වන නිශ්චිත වේලාවක් නැත. මෙවන් අවස්ථාවක පැය විසි හතර පුරාවටම අවශ්‍යය වෛද්‍යය සහය oDoc වෛද්‍යය කණ්ඩායම මගින් ලබා ගන්න. ආරක්ෂාකාරී, විශ්වසනීය මෙන් ම ථලදායී වෛද්‍යය සේවාවක පහසුකම ඔබත් අත්විඳින්න.

ODoc – අපි ඔබ සමග නිරන්තරයෙන්…

ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ

  1. ගුඩුස් යැවීම සහ කිරි වමනය යාම, babycentre.lk
  2. මවු කිරි දීම ගැන වැදගත් කරුණු හතරක්, BBC සිංහල
  3. අලුත් බබෙක් ඉන්න අම්මෙකුට මගහැරෙන නින්ද ලබා ගන්නා ක්‍රම, www.lifie.lk
  4. අලුත් අම්මලා ගැන සමාජයේ මුල් බැසගෙන ඇති මිථ්‍යා මත හතරක්, goodhousekeeping.lk
  5. නිවැරැදිව බබාට ගුඩුස් යවන්නේ කොහොමද?, baby.lk, Youtube
  6. බබා නිදි කරවගන්න පහසු වෙන්න අපෙන් ටිප්ස් ටිකක්, www.babyandne.lk
  7. නිදි නැති බබාලා නිදි කරවන මන්තරය, www.ada.lk
  8. ළදරුවන්ගේ නින්ද ගැන මවුවරු දැනුවත් විය යුතු කරුණු ඔබ දන්නවා ද?,www.parenting.lk
  9. අලුත උපන් බිළිඳා ගැන දැන ගත යුතුම කරුණු හතක්, familylife.lk
  10. අලුත උපන් කිරි කැටියා ගැන ඔබ දැන සිටිය යුතු දේවල්. lk.theasianparent.com
Shares
Post Views: 6,520

Similar Articles...

Endometriosis

අප්‍රේල් 4, 2022

Endometriosis No woman looks forward to “that time of the month.” Dealing with nausea, stomach cramps, mood swings, back pains and fatigue, all whilst facing

Read More »

Channel a doctor in just three taps

දැන්ම oDoc ඩවුන්ලෝඩ් කරන්න

oDoc ඩවුන්ලෝඩ්

Back to oDoc Blog

Categories
Blog Article

පියයුරු පිළිකාව යනු කුමක්ද?

පියයුරු පිළිකාව යනු කුමක්ද?

Shares
Post Views: 6,525
පියයුරු පිළිකාව කාන්තාවන් මෙන් ම පුරුෂයන් අතර පොදුවේ ඇති වන පිළිකා තත්වයක් වන නමුත් කාන්තාවන් අතර බහුලව ඇතිවන තත්වය කි. බොහෝ විට වයස අවුරුදු 40 ට වැඩි ස්ත්‍රීන් අතර මෙම පිළිකා විශේෂය වර්ධනය වන බවට ලෝක සෞඛ්‍යය සංවිධානය දක්වා ඇත. මේ අනුව කාන්තාවන් අතර බහුලවම පවතින පිළිකා විශේෂයක් වශයෙන් පියයුරු පිළිකාව හැඳින්විය හැකි වුවත් මෙය පිරිමි පාර්ශවය අතර ද බහුලව පවතින පිළිකා විශේෂය කි. 2020 වසර වන විට ලෝකයේ ජීවත් වන කාන්තාවන් ගෙන් මිලියන 2.3 කට පියයුරු පිළිකා වැළඳී ඇති අතර එ මගින් ගෝලීය වශයෙන් මරණ 685,000 ක් පමණ සිදු වී ඇත.

යම් පුද්ගලයෙකු පියයුරු පිළිකාවකට ගොදුරු වී ඇති බව දැනගැනීමට ශරීරයේ බාහිරව ඇතිවන යම් යම් වෙනස්කම් හේතු වෙයි. ඒවා නම්,

  • පියයුරුවල හැඩයේ වෙනස්කම් සිදු වීම
  • පියයුරු මතුපිට වල ගැසීම
  • පියයුරුවල එහා මෙහා නොයන ( වේදනාකාරී නොවූ ගැටිත්තක් හෝ ඝන වීමක් දක්නට ලැබීම
  • පියයුරු මතුපිට සමේ වර්ණය වෙනස් වීම
  • පියයුරු මතුපිට සම දොඩම් ලෙල්ලක ස්වභාවයක් ගැනීම
  • පියයුරු මතු පිට දදයක් හෝ තුවාලයක් ඇතිවීම
  • තනපුඩුවලින් ලේ හෝ සැරව සහිත දුර්ගන්ධයකින් යුතු ශ්‍රාවයන් පිට වීම
  • පියයුරු අසාමාන්‍ය ලෙස ඉදිමීම හෝ වේදනාකාරී වීම
  • කිහිල්ල ඉහලින් හෝ පහලින් ගැටිතිමය ස්වභාවයක් දැකිය හැකි වීම

ආදී දේවල් වෙයි. නමුත් මානව පැපිලෝමා වෛරසය ආසාදනය වීමෙන් (HPV) ඇතිවන ගැබ්ගෙල පිළිකා මෙන් නොව පියයුරු පිළිකාවල වර්ධනයට සම්බන්ධ බැක්ටීරියාවන් හෝ වෛරස ආසාදන නොමැත. සැබැවින්ම පියයුරු පිළිකාවක් හට ගැනීමට බලපවත්වන හේතු මොනවාද ?

  • ජාතික පිළිකා මර්දන ආයතනයට අනුව පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමට බලපාන ප්‍රධාන හේතුව කාන්තාවක් වීමයි. කාන්තාවන්ට පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමේ අවදානම පිරිමින්ට වඩා සිය ගුණයකින් වැඩිය. කාන්තාවන් සහ පිරිමි අතර පියයුරු පිළිකා අවධානම 100 : 1 කි.
  • වයස්ගත වීම සමග වැඩිවන පියයුරු පිළිකා අවධානම.
  • පරම්පරා ගතව උරුම වන ජානමය තත්වයන් මත 5% හෝ 10% අතරේ ඇතිවන පියයුරු පිළිකාවලට ජානමය හේතු බලපායි. මෙම ජාන BRCA1,BRCA2,tp53 ලෙස හඳුන්වයි
  • යම් අයෙකුගේ පවුලේ ඉතිහාසය මත ඇතිවන ඩිම්බකෝෂ පිළිකා වැනි තත්වයන්
  • ඔසප් චක්‍රයේ වෙනස් කම් නිසා සිදුවන අඩු වයසින් වැඩිවියට පත් වීම ( වයස අවුරුදු 12 පෙර) හෝ ආර්තවහරණය පමා වීම ( අවුරුදු 55 වන තුරු)
  • පලමු දරු ප්‍රසූතිය වයස 30 පසුව සිදු වූ කාන්තාවන්
  • දරුවන් නොමැති කාන්තාවන්
  • මවු කිරි ලබා නොදීම
  • දීර්ඝ කාලීනව උපත් පාලන පෙති ලබා ගත් කාන්තාවන්
  • තරබාරු බව – ආර්තවහරණය ( ඔසප් වීම නැවතුණ පසුව) මත තරබාරු වන කාන්තාවන්
  • මධ්‍යසාර භාවිතය
  • විකිරණ සඳහා නිරාවරණය වූ කාන්තාවන් එනම් පූර්ව පිළිකා තත්වයන්වල දී විකිරණ ප්‍රතිකර්මවලට නිරාවරණය වූ කාන්තාවන්
  • මින් පෙර පියයුරුවල රෝගී තත්වයන් පැවති කාන්තාවන් ( පියයුරු පිළිකා වැළඳී තිබුණු )

පියයුරු පිළිකාවක් කලින් හඳුනා ගැනීම තුළින් එ මගින් ඇති වන අවදානම් තත්වය මගහරවා ගත හැකි ය. ජාතික පිළිකා මර්දන ඒකකය සඳහන් කරන පරිදි

  1. ස්වයං පියයුරු පරීක්ෂාව
  2. සායනික පියයුරු පරීක්ෂාව ( පුහුණු සෞඛ්‍යය නිලධාරියෙකු විසින් සිදු කරන පියයුරු පරීක්ෂාව )
  3. මැමෝග්‍රැෆි ( Mammography) , අති ධ්වනි තරංග පරීක්ෂාව ( Ultra Sound)

විශේෂ ස්ථානයක් ගනි යි. ස්වයං පියයුරු පරීක්ෂාව සිදු කිරීම ඔසප් වීමෙන් සතියකට පසුව සිදු කිරීම වඩාත් සුදුසු වෙයි. මේ සඳහා තමාට සුදුසු ස්ථානයක් තෝරාගෙන සිදු කළ හැකි ය. මෙම අවස්ථාවන්හිදී ගැටිත්තක ස්වභාවයක් ගත හොත් වහාම වෛද්‍යවරයෙකුගේ උපදෙස් ලබා ගත යුතුය. එමෙන් ම පියයුරුවල ඇති වන සෑම ගැටිති තත්වයක්ම පිළිකා ස්වභාවයක් නොවේ.
සායනික පියයුරු පරීක්ෂාව අවුරුදු 20 ත් 40 ත් අතර කාන්තාවන් සෑම වසර තුනකට වරක් සිදු කළ යුතු ය. අවුරුදු 40 ට වැඩි කාන්තාවක් නම් සෑම වසර එකකට වරක් ද අවුරුදු 40 ට පෙර වයසේ පිළිකා වැළඳුණු ලේ ඥාතීන් ඇත්නම් වසරකට වරක් ද පරීක්ෂා කිරීම සුදුසු ය. මේ සඳහා ඕනෑම රජයේ රෝහලක්, සුවනාරී සායනයක්, පෞද්ගලික රෝහලක් හෝ පිළිකා කලින් හඳුනා ගැනීමේ සායනයට ( ජාතික පිළිකා මර්දන වැඩසටහන, නාරාහේන්පිට ) යොමු වීම සුදුසු ය.
මැමෝග්‍රැෆි ( Mammography) පරීක්ෂණය X කිරණ සුළු ප්‍රමාණයක් යොදාගෙන සිදු කරයි.

පියයුරු පිළිකාවක් ඇති වූ අයෙකුට එම තත්වයෙන් මිදීමට සිදු කළ හැකි පිළියම් වශයෙන් ශල්‍යකර්මයක් මගින් අදාළ පිළිකා තත්වය ඇති වූ පියයුර ඉවත් කිරීම, විකිරණ ප්‍රතිකර්ම, ඖෂධ, හෝමෝන චිකිත්සාව, රසායනික චිකිත්සාව හෝ වෙනත් ජීව විද්‍යාත්මක ප්‍රතිකාර සිදු කළ හැකි ය.

  • මෙබඳු පිළිකා තත්වයකින් මිදීමට නම් ඔබගේ ශරීරය පූර්ව සූදානමින් තැබීම වැදගත් වෙයි. එනම්,
    දිගු කිරි දීම
  • ව්‍යායාම සිදු කිරීම
  • ශරීරයේ බර පාලනය කිරීම
  • මත්පැන්/ මත්ද්‍රව්‍යය භාවිතයෙන් වැළකීම
  • දුම්වැටි දුම්කොළවලට නිරාවරණය වීම වැළැක්වීම
  • අනවශ්‍ය ලෙස හෝර්මෝන ශරීරයට භාවිත කිරීම වැළැක්වීම
  • අධිකව විකිරණවලට නිරාවරණය වීම වැළැක්වීම

වැනි දේවල් පිළිබඳ අවධානය යොමු කළ යුතු ය. පෝෂ්‍යදායී ආහාර රටාවක් මගින් ශරීරයේ අවධානම් තත්වයන් මග හරවා ගත හැකි ය. දිවට රසයක් ගෙනෙන සියල්ල ශරීරයට ගුණාත්මක නොවේ. මෙය ජීවිතය තුළ ඔබට ඇතිවන සියලු ගැටලුවලින් මිදීමට ඇති සර්වකාලීන පදනමයි.
අවසාන වශයෙන් පිළිකාව කුමන අයුරින් හට ගත්ත ද එය එම පුද්ගලයාටත් සමීපතමයන්ටත් වේදනාවක් ඇති කරයි. නමුත් ජීවිතයේ කුමන හෝ අවස්ථාවක ඔබ පිළිකා රෝගියෙකු බව හඳුනාගත හොත් ඔබ විසින් අවබෝධ කර ගත යුතු විශේෂ දෙයක් ඇත. එනම් ඔබ තුළ පවත්වා ගත යුතු නොසෙල්වෙන ආත්ම විශ්වාසයයි.ඔබේ ආත්ම විශ්වාසටත් ධනාත්මක සිතුවිලිවලටත් සුව කළ නොහැකි කිසිවක් නැත. ආත්ම විශ්වාසයෙන් ජීවිතයේ අභියෝගවලට මුහුණ දෙන්න. ජීවිතය ජය ගන්න.

ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ නාමාවලිය

1. Cancer, WHO
2. Breast Cancer, WHO
3. පියයුරු පිළිකාව කලින් හඳුනා ගැනීම, ජාතික පිළිකා මර්දන වැඩසටහන, සෞඛ්‍යය, පෝෂණ සහ දේශීය වෛද්‍ය අමාත්‍යාංශය
4. ජාතික පිළිකා මර්දන වැඩසටහන, සෞඛ්‍යය අමාත්‍යාංශය, 2012, පියයුරු පිළිකා කලින් හඳුනා ගැනීමේ අත් පොත.
5. පියයුරු පිළිකාවකට තුඩු දිය හැකි රෝග ලක්ෂණ 12 ක්, BBC සිංහල , 21 ඔක්තෝබර් 2017

Shares
Post Views: 6,525

Similar Articles...

Endometriosis

අප්‍රේල් 4, 2022

Endometriosis No woman looks forward to “that time of the month.” Dealing with nausea, stomach cramps, mood swings, back pains and fatigue, all whilst facing

Read More »

Channel a doctor in just three taps

දැන්ම oDoc ඩවුන්ලෝඩ් කරන්න

oDoc ඩවුන්ලෝඩ්

Back to oDoc Blog

Categories
Blog Article

අනාරක්ෂිත ලිංගික සබඳතා නිසා ඇති වන "ගැබ්ගෙල පිළිකා"

cervical cancer

අනාරක්ෂිත ලිංගික සබඳතා නිසා ඇති වන "ගැබ්ගෙල පිළිකා"

Shares
Post Views: 6,246

මානව පැපිලෝමා වෛරසය ( Human Papilloma Virus ) ආසාදනය වීම හේතුවෙන් කාන්තාවන්ට ගැබ්ගෙල පිළිකා තත්වය ඇති විය හැකි ය. ලෝක සෞඛ්‍යය සංවිධානය ඇස්තමේන්තු කර ඇති පරිදි ලොව පුරා කාන්තාවන් 570,000 ක් දෙනා ගැබ්ගෙල පිළිකාවෙන් පෙළෙන අතර එම හේතුවෙන් මේ වන විට කාන්තාවන් 311,000 පමණ මිය ගොස් ඇත.

මෙම මානව පැපිලෝමා වෛරසය අධි අවධානම් වෛරසයක් වන අතර එම වෛරසය දිගින් දිගටම ආසාදනය වීම පිළිකා තත්වයක් කරා ගමන් කරයි. ගැබ්ගෙල පිළිකා රෝගීන් ගෙන් 99% කටම මෙම රෝගය සම්ප්‍රේෂණය වී ඇත්තේ ලිංගික සබඳතා මුල් කරගෙනයි.

ගර්භාෂයක පහතින්ම පිහිටා ඇති කොටස ගැබ්ගෙල යි. මෙම කොටස සෙන්ටිමීටර දෙකකින් පමණ දිගින් යුක්ත වෙයි. එය යෝනි මාර්ගය හරහා ගර්භාෂයේ ඉහළ කොටසට සම්බන්ධ වන තැන ලෙස හැඳින්විය හැකි ය. ලිංගික සංසර්ගයේ දී එක් පුද්ගලයෙකුගෙන් තවත් පුද්ගලයෙකුට මානව පැපිලෝමා වෛරසය ආසාදනය වන නමුත් කාන්තාවන් ස්වල්ප දෙනෙකුට ගැබ්ගෙල පිළිකා ඇතිවීමේ අවදානම පෙන්වයි.

ලෝක සෞඛ්‍යය සංවිධානය දක්වන ආකාරයට 2018 වර්ෂයේදී සිදු වූ ගැබ්ගෙල පිළිකා මරණවලින් 90% කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් සිදු වී ඇත්තේ අඩු හා මධ්‍ය ආදායම් ලබන රටවල්වල ‍යි. 2018 මැයි මාසයේ දී ලෝක සෞඛ්‍යය සංවිධානයේ අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල්වරයා ගැබ්ගෙල පිළිකාව තුරන් කිරීම සඳහා ගෝලීය කැඳවීමක් නිකුත් කරන ලදී. එමගින් සියලුදෙනා මෙම ගැබ්ගෙල පිළිකා මර්දනයට සහය විය යුතු බවට අවධාරණය කර ඇත. එහි ප්‍රතිථලයක් වශයෙන් 2020 අගෝස්තු මාසයේ දී ලෝක සෞඛ්‍යය සංවිධානය ගැබ්ගෙල පිළිකා තුරන් කිරීමේ ගෝලීය උපාය මාර්ගය සම්මත කළේය.

ගැබ්ගෙල පිළිකා ඇතිවීමට හේතු මොනවාද?

  • පළමු ගැබ් ගැනීම අඩු වයසින් සිදුවීම
  • පළමු ලිංගික එක්වීම අඩු වයසින් සිදු වීම ( වයස 16 ට අඩුවෙන් )
  • ඉතාමත් දිගු කාලයක් උපත් පාලන පෙති භාවිත කිරීම
  • කාන්තාවන් මත්ද්‍රව්‍ය සහ මත්පැන් අධික ලෙස භාවිත කිරීම
  • ලිංගාශ්‍රිතව සම්ප්‍රේෂණය වන රෝගවලින් පීඩා විඳීම ( Sexual Transmitted Diseases )
  • ලිංගික සහකරුවන් හෝ සහකාරියන් විශාල ප්‍රමාණයක් ඇසුරු කිරීම
  • දරු උපත් වාර ගණන වැඩි වීමත් සමග දරු උපත් අතර පරතරය අවම වීම

ලෝක සෞඛ්‍යය සංවිධානයට අනුව ගැබ්ගෙල පිළිකාව කල් තියා හඳුනා ගැනීමෙන් ඉතා සාර්ථකව සුව කළ හැකි රෝග විශේෂයකි. ඇතැම්විට ගැබ්ගෙල පිළිකාව ප්‍රමාද වී හඳුනාගත්ත ද එයට සුදුසු රසායනික සහ විකිරණ චිකිත්සාවන් මගින් සුව කළ හැකිය. 2018 වර්ෂයේ දී ගැබ්ගෙල පිළිකා පැවති ප්‍රධාන රටවල් 20 අතරින් ‘අප්‍රිකාව’ ඉහල අගයක් ගන්නා ලදි යි. එසේම ලෝකයේ දුප්පත් රටවල ජීවත්වන කාන්තාවන් අතරින් ගැබ්ගෙල පිළිකා පවතින කාන්තාවන් දස දෙනෙකුගෙන් නව දෙනෙකුම මෙම රෝගය නිසා මරණයට පත් වෙයි.

ගැබ්ගෙල පිළිකාව කල්තියා හඳුනාගත හැකි ලක්ෂණ

  • යටි බඩ ආශ්‍රිත වේදනාව
  • ඉතාමත් දුර්ගන්ධයකින් යුතු යෝනි ශ්‍රාවයන් පිට වීම
  • ලිංගික එක්වීමක් අතරතුර සහ ලිංගික එක්වීමකින් අනතුරුව සිදුවන රුධිර වහනය
  • මුත්‍රා මාර්ගය සහ ඒ අවට සිදුවන රුධිර වහනය
  • මුත්‍රා පිට වීමේ වාර ගණන වැඩි වීම
  • මලපහ සමග රුධිරය පිට වීම
  • ගුඳ මාර්ගය ආශ්‍රිතව ඇතිවන වේදනාව
  • ශරීරයේ බර අසාමාන්‍යය ලෙස පහත වැටීම
  • ශරීරය සුදුමැලි වීම
  • නිතර ඇතිවන තෙහෙට්ටුව

ගැබ්ගෙල පිළිකාව වළක්වා ගන්නේ කෙසේද?

  • වයස අවුරුදු 15 දී වත් HPV ( මානව පැපිලෝමා වෛරසය) එන්නත ලබා ගැනීමට යොමු වීම
  • ලිංගික සහ ප්‍රජනක සෞඛ්‍යය පිලිබඳව දරුවන්ව නිසි වයසේ දී දැනුවත් කිරීම
  • අනාරක්ෂිත ලිංගික හැසිරීම් නැවැත්වීමට කටයුතු කිරීම
  • යොවුන්වියේ ගැහැනු ළමුන් සහ පිරිමි ළමුන් සෞඛ්‍යය සම්පන්න ජීවන රටාවන්ට යොමු කිරීම
  • ලිංගික සහකරුවන් ප්‍රමාණය සීමා කිරීම
  • ලිංගික සබඳතාවල දී කොන්ඩම් වැනි ආරක්ෂිත ක්‍රම භාවිත කිරීම
  • බොහෝ ලිංගික සහකරුවන් හෝ සහකාරියන් ප්‍රමාණයක් ඇසුරු කරන පුද්ගලයන් සමග ලිංගික සබඳතා නැවැත්වීම
  • ලිංගික ඉන්නන් හෝ වෙනත් ලිංගාශ්‍රිත රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන පුද්ගලයන් සමග ලිංගික සබඳතාවලින් වැළකී සිටීම
  • කාන්තාවන් අවුරුදු 35 පසු වන විට පැප් පරීක්ෂණය ( Pap Test ) සිදු කිරීම සඳහා වසර 5 කට වරක් කාන්තා සායනවලට යොමු වීම
  • රෝගී තත්වයන් හඳුනා ගත් විගස ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු වීම

එසේම දිනපතා සිය ආහාර වේල සඳහා එකතු කර ගන්නා දේවල් මගින් මෙම පිළිකා තත්වයට එරෙහි ප්‍රතිශක්තිකරණයක් ශරීරය තුළ ක්‍රියාත්මක කරයි. නිදසුනක් ලෙස බතල, ගස්ලබු, දොඩම්, තක්කාලි සහ දිනපතා කාබනික එළවළු සහ පලතුරු ආහාරයට ගැනීම, රටකජු, මුංඇට, කළු කවුපි මෙන් ම ඔලිවු තෙල්, මාළු වැනි ආහාර ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ශක්තිමත් කරයි.

අවසාන වශයෙන් අප සිහි තබා ගත යුත්තේ අපගේ ශරීරය අපගේ සියලුම හැඟීම් පිනවීමට භාවිත කිරීමේ ඇති භයානක බවයි. සෑම සබඳතාවක්ම ඉතා ආරක්ෂාකාරීව මෙන් ම වඩාත් ගෞරවාන්විතව සිදු කිරීමට යොමු වන්න. අනාගතයේ ඇති විය හැකි අනතුරු අවම කර ගැනීමට ඔබ වෙනුවෙන් ඔබගේ දායකත්වය ලබා දෙන්න.

ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ නාමාවලිය

  1. Cervical Cancer Elimination Initiative Knowledge Respository, WHO
  2. Global Cancer Observatory: Burden of Cervical Cancer by country , WHO
  3. Global Health Observatory data: Death rate for Noncommunicable Diseases ( NCDs)
  4. Data Portal on Global Statergy for Women’s Children’s and Adolescent’s Health ( 2016 – 2030 ), WHO
  5. WHO Guideline for screening and treatment of cervical Pre – Cancer lessons for cervical cancer prevention, second edition, WHO
  6. Implementation of Post – market surveillance in Cervical Cancer Programmes, WHO
  7. Cervical Cancer, Basic information, CDC, USA.gov
  8. කුමක්ද? මේ ගැබ්ගෙල පිළිකාව නොහොත් Carcinoma of Carvix? mydoctor.lk, DR.H. Vithana ( M.B.B.S)
Shares
Post Views: 6,246

Similar Articles...

Endometriosis

අප්‍රේල් 4, 2022

Endometriosis No woman looks forward to “that time of the month.” Dealing with nausea, stomach cramps, mood swings, back pains and fatigue, all whilst facing

Read More »

Channel a doctor in just three taps

දැන්ම oDoc ඩවුන්ලෝඩ් කරන්න

oDoc ඩවුන්ලෝඩ්

Back to oDoc Blog